تنبلی، عواقب، علل و راهکارهای آن
تنبلی چیست؟
از نظر روانشناسی، اهمالکاری یا تنبلی یعنی به آینده محول کردن کاری که تصمیم به اجرای آن گرفته ایم. به طور کلی، به تعویق انداختن کار،رفتاری ناپسند و ناراحت کننده است که پیامدهای ناخوشایندی در بر دارد و هرگز نمیتوان از تاخیر در انجام کارها، به تصور و گمان بهتر ارائه کردن آنها دفاع کرد. اهمالکاری به هر شکلی که باشد، رفتاری نامطلوب و نکوهیده است که بتدریج در وجود انسان به صورت عادت درمی آید. پس با آن مبارزه کنید، زیرا پیامدهای تاخیر در کار، برای خود شخص نیزرنج آور است و احساسی که از این تاخیر در او ایجاد می شود، علاوه بر زیانهای پیش بینی شده و نشده، شرمساری و بیزاری از خویشتن را نیز در بر دارد.
در اینجا همه چیز را در مورد تنبلی بخوانید
عواقب تنبلی
تنبلی و اهمال کاری، قطعاً عواقب بسیار زیادی برای ما به همراه خواهد داشت که در ادامه به برخی از مهم ترین های آن ها اشاره می کنیم:
1. کاهش اعتماد به نفس
اهمال کاری، اعتماد به نفس افراد را از بین می برد
2. تنبل ها هرگز موفق نمی‌شوند!
اگر فرد تنبلی هستید، باید قید موفقیت و اهدافتان را بزنید
3. تنبلی، عامل افسردگی
تنبلی بازهم عواقب بدی دارد؟
جواب ما “بله” است! تنبلی آنقدر آخر و عاقبت های بدی دارد که اگر بخواهیم آنها را نام ببریم، خودش یک مقاله میشود! در این مقاله به 3 مورد از مهم ترین های آنها اشاره کرده ایم، اما اصلاً به این 3 مورد اکتفا نکنید چرا که یکی از بهترین راه های ترک یک عادت بد، این است که از آن و عواقبش بترسیم پس تا می‌توانید درباره عواقب تنبلی تحقیق کنید و درباره آن مطالعه کنید چون به شما کمک بسیار زیادی در راه ترک تنبلی و رسیدن به موفقیت خواهد کرد.
علل تنبلی و سستی افراد
توقع بیش از حد از خود
بعضی ها بیش از حد از خود توقع دارند در نتیجه هرگز کار را نمیتوانند به سامان برسانند. امام علی (ع): به راستی که زیان کارترین مردم در معامله وناامید ترینشان در تلاش وکوشش، کسی است که تن خود را در راه بدست آوردن آرزوهای خود فرسوده است به خواسته های خود نرسیده است چنین کسی با حسرت از این جهان رخت بر میبندد ودر آخرت هم گرفتار نتیجه کرده های خویش است.
خود کم بینی
گاهی علل سستی افراد خود کم بینی است . خود کم بینی هم ریشه در عواملی دارد از جمله عوامل فردی وشخصیتی وعوامل محیطی واجتماعی که همه با هم دست به دست هم می دهند وفرد نسبت به خود احساس خود کم بینی می کند .عوامل فردی مثلا از خود توقع دارد که کاری را به انجام رساند وقتی نمی تواند به انجام برساند وناقص انجام می دهد خود کم بین می شود.
عوامل محیطی پدران ومادران میخواهند از روی دلسوزی فرزندان از نوابغ روزگار باشند اما شیوه برخورد را نمیدانندوبه همین دلیل پیوسته اورا با دیگران مقایسه میکنند و او را تحقیر میکنند وچون فرزند نمیتواند به خواستهای بلند پروازانه پدر ومادر جامه عمل بپوشاند رفته رفته در خود احساس خود کم بینی می کند.
عدم آینده نگری
برخی ها قادر به دیدن آینده نیستند وتنها به فکر حال هستند وفکر میکنند همه چیز برای حال آفریده شده است وفردایی وجود ندارد هرچند باید حال را غنیمت شمرد ولی باید برای آینده هم برنامه ای داشته باشد و نتیجهی آن چیزی جز مادی گرایی نیست.
لذت جویی وراحت طلبی
بسیاری از تنبلی ها نتیجه لذت جویی آنی است مثلا در شب امتحان به جای اینکه به فکر درس خواندن باشد به شب نشینی وتفریح می پردازد چون از این لذت آنی خوشش می آید..
بی نظمی و بی برنامگی
یکی از عوامل تنبلی وسستی بی نظمی و بی برنامه گی است نداشتن برنامه معین ومشخص در زندگی وبی توجهی به تدبیر و طراحی برای آینده ، کارهایی با حجم بسیار کم در نظر شخص به صورت انبوهی از کارهای انجام نشده مجسم میکند .این حالت باعث میشود تا شخص خود را نا توان از انجام آن کار ببیند ودر انجام آن تنبلی وسستی میکند.
افسردگی
یکی از عوامل تنبلی، افسردگی است ، روبرو شدن با مردم برای انسان افسرده کسالت آور وخسته کننده است.
تنبلی زیاد
احساس عدم مسئولیت در برابر دیگران
اگر انسان در برابر دیگران احساس مسئولیت نکند و تنها به فکر خود باشد، در مسئولیتی که به عهده دارد تنبلی وسستی می کند.
هم نشینی و دوستی با افراد تنبل
تنبلی و سستی یک بیماری مسری است واز شخصی به شخص دیگر سرایت میکند از این رو اگر دوست انسان تنبل و سست باشد این تنبلی و سستی، او در انسان اثر میگذارد .
تجربه نکردن لذتِ تلاش وکوشش
بعضی ها چون لذت تلاش و کوشش را تجربه نکرده اند و نمی دانند که تلاش و کوشش چه لذتی دارد همواره تنبلی می کنند .
راهکارهای مبارزه با تنبلی و اهمالکاری
برای مبارزه با تنبلی و اهمالکاری پیش از هرچیز باید دلیل واقعی اهمالکاری خود را درک کنید. موارد ذکر شده درباره دلایل تنبلی و اهمالکاری به شما کمک میکند تا دلایل تنبلی و اهمالکاری خود را درک کرده و به‌جهت رفع آن اقدام کنید. درمان اهمالکاری از طریق درمان شناختی رفتاری صورت می پذیرد که در ادامه به تکنیک های آن اشاره شده است.
۱. مبارزه با افسردگی و سطح انرژی پایین:
اگر دچار افسردگی هستید و یا سطح انرژی شما پایین است و زود خسته می‌شوید، باید در جهت رفع آن اقدام کنید برای مبارزه با تنبلی و اهمالکاری ورزش و تحرک فیزیکی را فراموش نکنید؛ زیرا کمک میکند تا از حالت رخوت و سستی بیرون بیایید و سطح انرژی شما افزایش پیدا کند.
۲. اولویت‌بندی در کارها:
دومین راهکار مبارزه با تنبلی و اهمالکاری داشتن اولویت‌بندی در زندگی برای رسیدن به اهداف بلندمدت و کوتاه‌مدت است. اگر فردی برای انجام کارهایی که قرار است در یک روز انجام دهد، اولویت‌بندی درستی نداشته باشد؛ به احتمال زیاد از انجام یک یا چند کار مهم باز خواهد ماند. افراد موفق تلاش نمی‌کنند تا همه کارهای خود را انجام دهند، بلکه آنها یاد گرفته‌اند تا کارهای مهم خود را انجام دهند.
کارها را می‌توان به چهار حوزه تقسیم کرد:
فوری و مهم: (مانند: رسیدگی به وضعیت سلامتی خود، پاسخ دادن به پیشنهاد یک قرارداد کاری تا زمان مقرر). نکته مهم آن است که کارهای زیادی در این حوزه قرار نمی‌گیرند، ولکن نوع عملکرد فرد اهمالکار به‌گونه‌ای است که بسیاری از کارهای غیرفوری و مهم او تبدیل به کارهای فوری و مهم می‌شوند. در صورتی که به دندان و سلامت آن که امری غیرفوری و مهم است توجه نکنید، دچار دندان درد می‌شوید که کاری فوری و مهم است.
فوری و غیرمهم: (مانند: سینما رفتن تا انتهای شب. زیرا امشب آخرین سانس این فیلم می‌باشد. پاسخ دادن به تلفن یا زنگ در).
غیرفوری و مهم: (مانند: رفتن به کلاس موسیقی، مطالعه کتاب‌های مرتبط به حرفه یا دانشگاه، پرداختن به ورزش و سلامتی). این حوزه باید مواردی را شامل شود که شما در آنها دارای استعداد بوده و خوب هستید. شما باید خود را وقف انجام فعالیت‌هایی کنید که می‌توانید در آنها خوب عمل کنید. این فعالیت‌ها باید اولویت شما باشد. اگر شما در موسیقی استعداد دارید، باید اولویت زندگی شما تمرین موسیقی باشد.
نکته دیگر آن است که اگر فرد کارهای خود را در وضعیت مهم و غیرفوری انجام دهد، دچار وضعیت مهم و فوری که باعث اضطراب و نگرانی فرد میشود، نمی‌گردد. به‌طور مثال، دانشجویی که در طول سال به مطالعه پرداخته است، شب امتحان گرفتار وضعیت مهم و فوری نمی‌شود؛ بلکه مطالعه خود را در طول سال در وضعیت مهم و غیرفوری انجام داده است. فرد موفق در حوزه کارهای غیرفوری و مهم زندگی میکند و اکثر کارهای او را این حوزه تشکیل می‌دهد.
غیرفوری و غیرمهم: (مانند: انجام بازی کامپیوتری، چک کردن موبایل، رفت و آمدهای بی‌فایده). فرد اهمالکار برای فرار از اهداف بلندمدت که او را از لذت آنی دور میکند، به کارهای غیرفوری و غیر مهم می‌پردازد.
شما هرگز وقت کافی برای انجام همه کارها ندارید، ولی آنقدر وقت دارید تا به کارهای مهم و اولویت‌های از پیش تعیین‌شده خود بپردازید. این کارهای غیرفوری و مهم هستند که باعث رشد و شکوفایی فرد می‌شوند. لیست کارهای افراد اهمالکار، بلند بالا می‌باشد؛ ولی در نهایت کارهای ساده و غیرمهم را انجام می‌دهند. اما افراد موفق، اولویت‌ها را مشخص کرده و به انجام آنها می‌پردازند و از انجام کارهای غیرمهم، مگر برای تفریح و رفع خستگی، پرهیز میکنند.
بنابراین فعالیت‌های خود را بر اساس این چهار حوزه مشخص کرده و لیست آنها را بنویسید. ابتدا کارهای فوری و مهم که در صورت اهمالکاری نکردن تعداد آن زیاد نمی‌باشد را انجام دهید و سپس اکثر وقت خود را برای فعالیت‌های غیرفوری و مهم صرف کنید.
۳. تعیین اهداف کوتاه‌مدت:
علاوه بر اهداف بلندمدت، بایستی اهداف کوتاه‌مدت و قابل وصول برای خود تعیین کنید. اهداف کوتاه‌مدت انگیزه شما را برای حرکت افزایش می‌دهد. پاداش رسیدن به هدف، انگیزه مجددی میشود برای مراحل بعدی. در صورتی که ضرب‌العجل شما برای انجام کار بسیار دور است، باید کار را به مراحل کوچک تقسیم کرده و برای هر یک ضرب‌العجل تعیین کنید. تحقیقات نشان می‌دهد هر چه فرد مهلت بیشتری برای انجام کار داشته باشد به میزان کمتری اراده برای انجام آن کار دارد.
به‌طور مثال، اگر قرار است انشایی بنویسید، به‌خود بگویید: الف) بلند شو و پشت میز بنشین. ب) به مقدمه آن فکر کن. ج) تا جای ممکن سعی کن مقدمه را هرچند نامنظم بنویسی و … . انجام هر مرحله کار باعث میشود مراحل بعدی با راحتی بیشتری انجام شود.
بر اساس مطالعات زایگارنیک، وقتی شما کاری را شروع می‌کنید، ذهن تا زمان اتمام آن کار درگیر آن می‌ماند. نیمه رها کردن کار ذهن را دچار تنش درونی و اشتغال ذهنی میکند. به این پدیده اثر زایگارنیک می‌گویند. (مثال: شخصی را در خیابان می‌بینید ولی به‌یاد نمی‌آورید از چه طریق او را می‌شناسید. ذهن درگیر این مساله می‌ماند تا زمانی‌که ناگهان او را به‌یاد آورد. این لحظه گویی انرژی شما آزاد میشود و شعف شما را فرا می‌گیرد) بنابراین شروع کار، سخت‌ترین قسمت آن است. کار را شروع کنید، ذهن شما پس از آن تمایل دارد کار تمام شده را ببیند.
۴. برنامه‌ریزی واقع‌بینانه:
چهارمین راه مبارزه با تنبلی و اهمالکاری برنامه‌ریزی دقیق و واقع‌بینانه است. فرد اهمالکار همواره باید به‌خود یادآوری کند که بر اساس تجربیات قبلی خود، وقت و تلاش موردنیاز برای انجام کارها را کمتر از میزان واقعی آن در نظر می‌گیرد و مشکلات احتمالی پیش رو را در نظر نمی‌گیرد. بنابراین اینبار باید در برنامه‌ریزی به این ویژگی خود توجه داشته باشد و وقت و انرژی کافی برای انجام کار در نظر بگیرد.
۵. قورباغه را قورت بده:
کاری که دشوار است و از انجام آن لذت نمی‌برید، همان ابتدا انجام دهید و کاری را که از انجام آن لذت می‌برید به تاخیر بیندازید. اگر قرار است هر روز صبح یک قورباغه زنده را قورت بدهید، بهتر است این کار دشوار اولین کارتان باشد تا باقی روز را با خیال راحت به باقی کارها بپردازید. (کتاب قورباغه را قورت بده اثر برایان تریسی را در این زمینه مطالعه کنید). و اگر از سینما رفتن لذت می‌برید، به‌خود بگویید تنها پس از انجام کارهای غیرفوری و مهم می‌توانی به سینما بروی. مبارزه با تنبلی و اهمالکاری مستلزم آن است که یاد بگیرید لذت خود را به‌تاخیر بیندازید و ابتدا کار دشوار را انجام دهید.
مهمترین راه مبارزه با تنبلی و اهمالکاری آن است که ذهن فرا بگیرد لازمه رسیدن به هدف تحمل سختی و دشواری است. به این پدیده، «تاخیر در لذت» می‌گویند. یعنی ذهن فرد بیاموزد که لذت آنی را برای وصول به لذتی بیشتر و بزرگتر فدا کند. مانند کسی که امروز برای مطالعه دروس خود به میهمانی و یا سینما نمی‌رود تا با قبولی در کنکور زندگی بهتری برای خود بسازد.
۶. عوامل حواس‌پرتی را دور کنید:
ششمین راهکار مبارزه با تنبلی و اهمالکاری دور کردن خود از عوامل حواس‌پرتی است. فضای محیط را برای انجام کار آماده کنید. تحقیقات نشان می‌دهد اگر موبایل در اطراف شما باشد، حتی در صورتی که از آن استفاده نکنید، ۲۰ درصد کیفیت عملکرد شما کاهش می‌یابد. بنابراین محیط اطرافتان را از مواردی که باعث حواس‌پرتی شما می‌شوند، خالی کنید. تلویزیون، زنگ در یا تلفن، وصل بودن به اینترنت در زمانی که مشغول کار با کامپیوتر هستید همگی علت حواس‌پرتی و قطع شدن رشته تمرکز شما بر روی کارتان می‌باشد. مسلماً بازگشت به کار و تمرکز مجدد از شما انرژی خواهد گرفت و مستلزم تلاش و اراده‌ای است که شاید همیشه نداشته باشید. بنابراین بهتر است تا جای ممکن ازعوامل حواس‌پرتی جلوگیری کنید.
۷. افزایش اعتماد به‌نفس:
همانگونه که ذکر شد، بر اساس تحقیقات انجام شده اهمالکاری در گروهی از افراد به‌دلیل ترس از شکست است. یک راه برای افزایش اعتماد به‌نفس در این افراد آن است که ببینند چگونه دیگران با شرایطی مشابه آنها در انجام این کار موفق بوده‌اند.
باید برای نفس انجام کار، خود را تشویق کنید و نه لزوماً موفق شدن. قرار نیست در هرکاری موفق باشید. شکست را به‌عنوان مقدمه و نشانه‌ای از موفقیت و تجربه‌ای برای رشد خود بدانید. به‌خود بگویید قرار نیست تا برای شروع کار مطمئن باشم که هیچ اشتباهی نمی‌کنم، بلکه اشتباهات کوچک در انجام کار را نه تنها بپذیرید، بعلاوه در مسیر رشد و کمال قدر نیز بدانید.
۸. به نتایج اهمالکاری فکر کنید:
به نتایج اهمالکاری و به‌تعویق انداختن کار فکر کرده و آن را بر روی کاغذ بنویسید. خود را در آینده تصور کنید که مشغول انجام کار تلنبار شده هستید و فشار ناشی از آن را احساس کنید. موقعیتی را تصور کنید که نتوانسته‌اید در مهلت مقرر کار موردنظر را انجام دهید.
۹. ایجاد عادات رفتاری:
ایجاد عادات روزانه رفتاری یکی از مهمترین روش‌های مبارزه با تنبلی و اهمالکاری است. انجام دادن کارها به‌صورت روتین برای چند روز باعث میشود تا بعد از مدتی آن کار را بدون نیاز به تفکر و صرف انرژی زیاد انجام دهید. لیست کارهایی را که می‌توانید به‌صورت روزانه انجام دهید، بنویسید و تا جای ممکن برآن پایبند بمانید تا به‌صورت عادت درآید. سعی کنید هر فعالیتی را در زمان مشخصی انجام دهید تا عادت زودتر شکل بگیرد.
با بکارگیری موارد فوق درمان اهمالکاری بدون کمک مشاور قابل انجام است. ولکن مسلما حضور یک حامی در کنار شما می تواند انجام مراحل فوق را تسهیل کند.
منابع:
