تفکر خلاق چیست؟ راهکارهایی برای داشتن تفکر خلاق
تفکر خلاق چیست و چرا مهم است؟
دنیا و جامعه با سرعتی سرسام آور در حال پیشرفت است. ما نیاز داریم که خودمان را با توانایی سازگاری با این روند مجهز کنیم و تسلیم نشویم، و تفکر خلاق راهی برای تجهیز شدن و تسلیم نشدن است.
آماده شدن برای مواجهه با جهان کار ساده ای نیست. با تغییر جهان، فناوری ها و روش های جدیدی معرفی می شوند.
چیزهایی که در مدارس می آموزیم معمولا در زمانی که شروع به کار کردن می کنیم منسوخ می شوند.
به همین دلیل است که امروزه آماده سازی کودکان و بزرگسالان جوان باید متمرکز بر رشد مهارت هایی باشد که برای سازگاری با این واقعیتِ همیشه متغیر حیاتی هستند.
یادگیری همیشگی، بنیادی برای توسعه حرفه ای است.یکی از مهارت های اساسی که برای رشد و توسعه نیاز داریم، تفکر خلاق (creative thinking) است.
بسیاری اعتقاد دارند که فنون تفکر خلاقانه مبتنی بر تجربه هستند، ازجمله استیو جابز (بنیانگذار اپل) می گوید:
خلاقیت یعنی ارتباط دادن چیزهای مختلف به همدیگر. وقتی شما از افراد خلاق می پرسید که چطور کاری را انجام داده اند، آنها کمی احساس گناه می کنند زیرا آنها واقعا کاری انجام نداده اند، فقط چیزی را دیده اند. این امر پس از مدتی برایشان آشکار شده است. آنها قادر بوده اند تجاربی که داشتند را به همدیگر ارتباط داده و چیزهای جدیدی را درهم آمیزند. و دلیل اینکه آنها قادر بوده اند این کار را انجام بدهند این بوده است که آنها تجربه بیشتری داشته اند یا بیش از باقی مردم درمورد تجارب خود فکر کرده اند.
ویژگی های افراد خلاق
توماس ادیسون، اسحاق نیوتون، آلبرت اینشتین، ماری کوری، چارلی چاپلین، استیو جابز و مانند اینها افرادی بود که از تفکر خلاق برخوردار بودند. اما خلاق بودن همیشه به معنی انجام کارهای بزرگ نیست، بلکه خلاقیت می تواند در تصمیم گیری ها و اقدامات کوچک نیز باشد ولی تاثیرات این اقدامات و تصمیم گیری ها می تواند بسیار مثبت باشد. بطور کلی افرادی که دارای تفکر خلاق هستند دارای ویژگی های متعددی هستند اما مهمترین ویژگی های مشترک آنها می تواند شامل موارد زیر باشد:
1. ارتباط برقرار می کنند
خلاقیت و اعتمادبنفس به شیوه های مختلف و از طریق گوش کردن و ارتباط برقرار کردن ابراز می شوند.
به همین دلیل است که افرادی که تفکر خلاق دارند در برقراری ارتباط خوب هستند. همکاری نیز برای این نوع تفکر مهم است، و ارتباط خوب برای داشتن عملکرد کاری بعنوان بخشی از یک تیم، ضروری است.
2. ذهنی باز دارند
یک ذهن باز ذهنی است که از انتقاد استقبال می کند، برای دریافت راه حل ها و ایده های جدید آماده است، و از ارزیابی ایده ها نمی ترسد. شخصی که ذهن باز دارد مایل است که از موفقیت ها و شکست های خود بیاموزد، و می تواند رشد کند و توسعه یابد.
3. ریسک می کنند
بررسی ایده ها و راهبردهای بدون ریسک پذیری غیرممکن است؛ تمایل به مواجه شدن با چالش ها و پذیرفتن تغییر. افرادی که تفکر خلاق دارند صبور هستند، و از خطر کردن نمی هراسند، چراکه می دانند انسان نیاز دارد هنگام بررسی شیوه های مبتکرانه و بدیع تفکر درمورد حلِ مسائل، شجاع باشد. آنها می دانند که گاهی رها کردن نقطه امن زندگی برای موفق شدن ضروری است، حتی اگر این به معنای مواجه شدن با ناشناخته ها باشد.
4. انعطاف پذیرند
تواناییِ سازگاری با تغییرات و تفکر خارج از الگوهای معمولی، بخشی از تفکر خلاق است، و بهمین دلیل است که انعطاف پذیر بودن یک صفت مشخصه برای افرادی است که تفکر خلاق دارند. آنها از تغییرات استقابل می کنند؛ از تغییر دادن روش کار خود نمی ترسند، و در کار کردن بهمراه دیگران خوب هستند.
5.برای طوفان فکری، زمان درنظر می‌گیرند
افزایش خلاقیت، به تمرین، تلاش و طوفان فکری نیاز دارد. درنتیجه باید هر روز برای آن وقتی درنظر بگیرید و در محیطی آرام یا الهام‌بخش، آن را تمرین کنید. مثلا به یک پارک آرام سر بزنید یا در کتابخانه بنشینید و اجازه دهید ذهن شما آزادانه پرواز کند. همه‌ی ایده‌های خود را چه خوب چه بد، روی کاغذ بیاورید یا روی تخته وایت‌برد بنویسید. حتی بدون اینکه توقف کنید و دوباره به آنها فکر کنید، ایده‌ها را جایی مثلا در کامپیوتر ذخیره کنید.
زمان مناسب را برای این کار پیدا کنید. مثلا اگر همیشه بعد از شام وقت کافی دارید، برای این کار یک ساعت زمان درنظر بگیرید. همه‌ی چیزهایی که ممکن است حواس‌تان را پرت کند از خودتان دور کنید و در محیطی آرام، ایده‌های جدید را در آغوش بگیرید.
6.تجربه و تخصص خود را توسعه می‌دهند
غنی‌ترین منبع سوخت، عاملی است که موجب می‌شود انسان بتواند ایده‌های خلاقانه ارائه بدهد. تجربه را می‌توان از انجام کارهای متنوع و مخاطره انگیز، مسافرت مخصوصاً با شرایط سخت و مصیبت بار و به مکان‌های دور افتاده، تماس‌های شخصی با دیگران بویژه کودکان، خواندن شرح حال افراد، تم اشا کردن تلویزیون، گوش کردن رادیو و … به دست آورد.
7.ترکیبات جدید می‌سازند
برای تقویت خلاقیت افکار، ایده ها، تصاویر و اندیشه هایتان را ترکیب کنید و دوباره ترکیب کنید و آن ها را بصورت ترکیبات مختلف درآورید، هرچند که طبیعی و مناسب نباشند. قانون های توارث که علم جدید ژنتیک برپایه آن قرار داده شده توسط راهب استرالیایی گریگو مندل مطرح شده که ریاضیات و بیولوژی را برای ایجاد یک علم جدید با هم ترکیب کرد.
انواع تفکر خلاق
تفکر خلاق در موسیقی : یکی از محصولات تفکر خلاق، نوای زیبایی به نام موسیقی است. تفکر خلاق موسیقیدان یا آهنگ‌ساز به آن کمک می‌کند که از ترکیب چندین نت صدای زیبا تولید کند. می‌دانید که در جهان بیش از چندین میلیون آهنگ ساخته‌شده است که هر یک با دیگری متفاوت است و این نشات گرفته از تفکر خلاق سازنده‌های آن است.
تفکر خلاق در تجسم
همان‌طور که از اسمش پیداست در تصویر و نما خود را نشان می‌دهد. این نوع تفکر خلاق در رشته‌هایی چون نقاشی، مجسمه‌سازی، عکاسی و … متبلور می‌شود و آثار زیبایی را تولید می‌کند.انواع خلاقیت
تفکر خلاق در کلام
در این نوع تفکر خلاق تولید کلمه و شعر می‌کند. نوشت هر کلامی که پیش از آن وجود نداشته است خلاقیتی در زمینه کلامی است. نویسنده‌ها افرادی خلاق با تخیل قوی هستند. ذهن آنها قابلیت تولید داستان‌های زیبا و شعرهای ماندگاری را دارد.
تفکر خلاق حرکتی
خلاقیتی که با بدن و حرکات فیزیکی صورت می‌پذیرد. که در بین مربیان ورزشی و بازیگران تئاتر قابل‌مشاهده است. پیام‌هایی که توسط بدن به افراد دیگر منتقل می‌شود و درواقع نیازمند مهارت استفاده از زبان بدن است نیز می‌تواند متأثر از تفکر خلاق باشد.
تفکر خلاق مکانیکی
همه با این نوع فعالیت بیشتر آشنا هستیم. خلاقیت مکانیکی به تولید اشیا و محصولاتی می‌پردازد که بشر برای ادامه زندگی به آنها نیاز دارد. ابداع برق، تلفن، تلویزیون، اتومبیل‌های خورشیدی و … همه از نوع مکانیکی به وجود آمده‌اند.
راهکارهایی برای تقویت تفکر خلاق
خلاقیت را با کمک روش‌های زیر تقویت کنید:
ورزش کردن
ورزش منظم علاوه بر تقویت ماهیچه‌های بدن و نقش مهمی که در سلامت جسمانی دارد. گردش خون را بهبود بخشیده و باعث افزایش تمرکز و بهتر شدن فرآیند تفکر می‌شود. زیرا با ورزش کردن استرس و اضطراب را از خود دور کرده و همین مسئله برای پرورش فکری بسیار مؤثر است
مطالعه کنید
قطعاً شما همه‌چیز را نمی‌دانید و توانایی مطالعه تمامی دانش‌ها را ندارید اما می‌توانید به موضوعات موردعلاقه خود سرزده و از آنها ایده بگیرید. دانستن بیشتر به توانستن بیشتر کمک می‌کند. حتی با خواندن رمان توانایی ترسیم دنیای جدید را خواهید داشت و این امر زمینه‌ای برای رشد تفکر خلاق فراهم می‌کند. مطالعه کتاب تفکر خلاق نیز از منابع مهم جهت تقویت این مهارت است.
با افراد خلاق معاشرت کنید: تنها احمق‌ها هستند که فکر می‌کنند همه‌چیز را باید خود شخص تجربه کند. مگر عمر انسان چقدر است که فرصت کافی برای این‌همه تجربه داشته باشد. گاهی ما می‌توانیم عملکرد خود را بر پایه تجربیات دیگران، آنچه گذرانده‌اند و نتیجه ناشی از آن تنظیم کنیم. افراد خلاق قطعاً منبع الهام خوبی خواهند بود.
کودک باشید
هرچقدر بیشتر خودتان را شبیه کودکان کنید بیشتر به ذهنتان کمک کرده‌اید. حتی اگر کودکی در اطرافتان دارید ساعت‌های بیشتری را به بازی با آنها بپردازید. قوه تخیل بچه‌ها بسیار قوی است و قطعاً برای شما نکات آموزنده زیادی خواهد داشت.
به نت‌برداری عادت کنید
نت‌برداری همچون مسواک زدن از عادت‌هایی است که برای سلامتی جسم و روان مفید است. ما در دنیای پرمشغله و پراسترسی زندگی می‌کنیم و این مسئله موجب کاهش حافظه ما می‌شود و ممکن است خیلی چیزها را به‌راحتی فراموش کنیم. بنابراین نت‌برداری شمارا از این نسیان رها کرده و دیگر هیچ ایده نویی از قلم نمی‌افتد.
ذهنتان را ورزش دهید
ورزش ذهن مثل بازی‌های فکری، حل جدول، مطالعه، نقاشی و … است. ذهن شاید تنها چیزی است که هرچه بیشتر از آن کار بکشید قوی‌تر می‌شود.
شهامت داشته باشید : ترس به بقای انسان کمک می‌کند اما در خیلی از موارد مانع موفقیت می‌شود. ترس از شکست، مسخره شدن و به سرانجام نرسیدن را کنار بگذارید و بپذیرید که در هر اتفاق و تصمیمی احتمال شکست وجود دارد و با تقویت راهکارهای تفکر خلاق به خواسته‌های خود جامه عمل بپوشانید.
منابع:
http://khodshokofa.com/fa/articles/creative-thinking-difinition.aspx
