تفکر انتقادی و مهارت های پرورش آن
تفکر انتقادی دقیقا چیست؟
تفکر انتقادی از لحاظ تکنیکی، فرایند ذهنی ِ خوب سازماندهی شده‌ای است که اطلاعات جمع آوری شده از مشاهدات، بازتاب‌ها، تجربیات، ارتباطات و یا منطق را فعالانه و اندیشمندانه بررسی کرده و به کار می‌بندد تا راهنمایی برای باورها و رفتارها باشد.
البته به غیر از تعریفی که گفته شد، راه دیگری نیز برای درک ساده‌تر تفکر انتقادی وجود دارد؛ تفکر انتقادی فرایند آگاهانه از پردازش اطلاعات به شیوه‌ای موثر است تا شما بتوانید چیزها را بهتر بفهمید و تصمیم‌های بهتری بگیرید و اعتماد بنفس بیشتری پیدا کنید. مهارت تفکر انتقادی نیازمند این است که شما از ابزارهای عقلانی گوناگون برای تنوع بخشیدن به اطلاعات استفاده کنید.
متفکران انتقادی به صورت دقیق در مورد ایده ها و فرضیات سوال مطرح می‌کنند و مطالب را به عنوان ارزش نمی‌پذیرند.
آنها همواره تلاش می‌کنند تا دریابند که نظرات، مباحث و نتایج به دست آمده مبین تصویر کلی است یا نه؟
متفکران انتقادی شناسایی و تجزیه وتحلیل کرده و مشکلات را به صورت سیستمی حل می‌کنند و بر اساس شهود یا غریزه تصمیم نمی‌گیرند.
شخص دارای مهارت های تفکر انتقادی می‌تواند:
- ارتباط بین نظرها را درک کند.
- اهمیت و مرتبط بودن بودن ایده ها و بحث ها را مشخص کند.
- مباحث را تشخیص دهد، آنها را ایجاد کرده و اطلاع رسانی کند.
- خطاها و عدم ثبات منطقی را تشخیص دهد.
- رویکرد خود در مواجهه با مشکلات را از روش سیستماتیک و با ثبات انتخاب نماید.
- از فرضیات، عقاید و ارزش های خودش دفاع کند.
تفکر انتقادی، اندیشیدن با روشی خاص است تا بر اساس آن بهترین راهکار محتمل برای شرایطی که متفکر در آن قرار دارد، اتخاذ شود.
در زبان روزمره، این روش فکری به این معنا است که اگر چیزی ذهن شما را مشغول کرد، بتوانید بهترین تصمیم ممکن را اتخاذ کنید.
تفکر انتقادی ابعاد مختلفی دارد که عبارتند از:
1- تجزیه و تحلیل اطلاعات و موضوعات
همانطور که گفتیم تفکر انتقادی مهارت بررسی و ارزیابی داده‌ها و اطلاعاتی است که قصد دارید آنها را برای جلب نظر دیگران ارائه دهید. این اطلاعات می‌توانند وجود یک مشکل، مجموعه‌ای از داده‌ها و یا نوشته یک متن باشند. افرادی که این مهارت را در خود پرورش داده‌اند، می‌توانند تمام اطلاعاتی که وارد مغزشان می‌شود را تجزیه و تحلیل کرده و کاربرد و معنای آن را درک کنند.
2- خلاقیت و دید روشنفکرانه
تفکر سنجشگرانه معمولا با خلاقیت همراه است. پیدا کردن چهارچوب‌های رفتاری مختلف برای یک موضوع خاص یا ارائه راه حل‌های جدید برای بررسی مسائل، نوعی تفکر سنجشگرانه است. برای اینکه بتوانید ادعا کنید که شما دارای تفکر انتقادی هستید، باید نگاه روشنفکرانه‌ای در رفتار و اعمال خود داشته باشید؛ چرا که بخش جدا نشدنی از تفکر انتقادی کنار گذاشتن هر نوع پیش فرض و یا قضاوت در مورد اطلاعات است. پس برای داشتن این مهارت باید هر گونه تعصب و جانبداری در تجزیه و تحلیل داده‌ها و ارائه ایده‌ها را کنار بگذارید. برای کسب اطلاع بیشتر از تفکر خلاق کلیک کنید.
3-تفکر انتقادی مهارت حل مسئله
توانایی حل مسئله یکی دیگر از اساسی ترین ابعاد تفکر انتقادی است که مجموعه‌ای از تحلیل مسئله، ارائه راه حل، پیاده سازی آن و در نهایت ارزیابی طرح نهایی را در برمی‌گیرد. برای پیشش بردن فرآیند تفکر انتقادی به صورت موثر، لازم است تا در مرحلۀ آخر راه حل خود را ارائه دهید و خودتان تولید کننده یک ایده یا راه جدید برای حل مشکل باشید. در این صورت است که تفکر انتقادی کامل می‌شود. برای کسب اطلاع بیشتر از حل مسئله کلیک کنید
4-ارتباط برقرار کردن
یکی از جنبه‌های تفکر انتقادی ارتباطات است. شاید بخواهید در موارد بسیاری اطلاعات و داده‌های خود را با دیگران (مثلا با کارفرمایان و یا همکاران، دوستان، هم کلاسی‌ها و خانواده) به اشتراک بگذارید؛ باید با آنها ارتباط برقرار کنید تا مفاهیم را انتقال دهید. در نهایت برای کارکرد بهتر تفکر انتقادی و به دنبال آن برای حل مشکلات نیاز به برقراری ارتباط سازنده به دیگران دارید.
در اصل، تفکر انتقادی مستلزم این است که از توانایی استدلال‌تان استفاده کنید. به این معنی که یک آموزنده‌ی فعال باشید، نه کسی که فقط منفعلانه اطلاعات دریافت می‌کند.
مهارت‌های تفکر انتقادی را چگونه پرورش دهیم؟
اگر این سوال را سرچ کنید، نتایج زیادی به دست خواهید آورد. همه‌ی این توصیه‌ها راههای جورواجوری برای تمرین دادن تفکر روزانه به شما ارائه می‌کنند، اما انتخاب راه مناسب و ساده‌تر در میان این همه توصیه و راهکار کار ساده‌ای نیست. برای همین در این مطلب سعی می‌کنیم راههای ساده و موثری برای رشد مهارت تفکر انتقادی به شما توصیه کنیم.
1. سوال‌های اساسی بپرسید
2. فرضیه‌های اصلی را زیر سوال ببرید
3. غرض و تعصب را کنار بگذارید
4. گاهی جای علت و معلول‌ها را عوض کنید
5. گرایش خودتان را مشخص کنید
6. کتاب‌های ارزشمند بخوانید
7. خودتان را جای دیگران بگذارید
8. با آدمهای باهوش‌تر از خودتان معاشرت کنید
9. این امکان وجود ندارد که همیشه بتوانید منتقدانه فکر کنید
به طور خلاصه کسی که توانایی تفکر انتقادی داشته باشد می‌تواند:
- ناگفته‌ها را از میان گفته‌ها کشف کند یا به قول معروف بین خطوط و سفیدی‌های کاغذ را بخواند.
- اهمیت و مرتبط بودن بحث‌ها و نظرات را تعیین کند.
- استدلال‌ها را تشخیص دهد، بنا کند و ارزیابی کند.
- تناقضات و اشتباهات در استدلال‌ها را تشخیص دهد.
- مشکلات را به یک روش منظم و سیستماتیک مورد بررسی قرار دهد.
- در مورد درست بودن فرضیات، باورها و ارزش‌های خودش تأمل کند.
- تفکر انتقادی به این معنی است که در مورد چیزهای مختلف به شیوه‌های خاصی فکر کنید تا بتوانید در هر شرایطی به بهترین پاسخ ممکن برسید. به بیان امروزی‌تر، این تفکر نوعی فکر کردن در مورد هر چیزی است که در ذهن دارید به طوری که بتوانید به بهترین نتیجه ممکن برسید.
منابع:
https://honarehzendegi.com/fa/Critical-Thinking
